Grupa stručnjaka i nevladinih organizacija iz 11 zemalja  je objavila listu 88 prioritetnih reka za zaštitu i pozivaju zemlje Zapadnog Balkana koje su potpisnice Bernske konvencije za proširivanje Emerald mreže u regionu.

Kao potpisnice Bernske konvencije, Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Severna Makedonija i Srbija započele su uključivanje u Emerald mrežu 2011. godine kada su predložile mali broj područja za zaštitu. Ipak, do danas nijedna od zemalja nije proširila taj spisak, dodaju iz ove inicijative.

„Većina područja nema nikakvu zaštitu prema nacionalnom zakonodavstvu, niko ne upravlja područjima niti je osigurano sistemsko prikupljanje podataka ili neophodnih resursa. Zbog svega toga, većina reka i ribljih vrsta još uvek nije zaštićena“, ocenili su.

Spisak reka koji je objavljen danas, rezultat je „Emerald Green“ seminara koji je organizovala nevladina organizacija CEE Bankwatch Network u decembru 2022. godine. Učesnici tog seminara prikupili su, navode iz „Prava na vodu“, relevantne naučne podatke o pojedinim ribljim vrstama i njihovim staništima na osnovu kojih je pripremljen spisak reka koje bi trebalo uključiti u Emerald mrežu.

Zapadni Balkan je globalno važno žarište biološke raznovrsnosti, posebno kada je reč o slatkovodnim vrstama i staništima. Planinski lanci, reke, jezera i obala predstavljaju dom brojnim ugroženim vrstama i važna su staništa za mnogobrojne endemske vrste koje ne žive nigde drugo. Kada se uporede sa ostatkom Evrope, većina reka u regionu je u dobrom ili izrazito dobrom stanju, a mnoge su idealni kandidati za zaštitu, što je prepoznao i danas objavljeni spisak.

Andrey Ralev, stručnjak za biološku raznovrsnost iz CEE Bankwatch Network kazao je da je zaštita reka i dobra implementacija Emerald mreže dugotrajan proces koji zahteva saradnju između vlada, stručnjaka, nevladinih organizacija i lokalnih zajednica.

„Naš predlog, koji se temelji na iscrpnim naučnim podacima o ribljim vrstama u regionu, važan je doprinos tom procesu. Sledeći korak je podrška vladama u regionu u pripremi službenih predloga za nova Emerald područja“, navodi.

Nataša Milivojević, predsednica Ekološkog udruženja Rzav kazala je da okupljanje stručnih lica koji su svojim dugogodišnjim radom pokazali da raspolažu vrednim podacima o biološkom diverzitetu u regionu, pokazuje da je seminar bio sjajna ideja koja će predstavljati mehanizam za ohrabrivanje i podsticanje donosilaca odluka za brže proglašenje Emerald područja i njihovo održivo upravljanje.

Strahinja Macić, pravni stručnjak iz Organizacije za političku ekologiju Polekol i inicijativa Pravo na vodu naveo je da Srbiju karakteriše velika genetička, specijska, ekosistemska i predeona raznovrsnost i da kao deo Balkana predstavlja jedan od šest centara evropskog biodiverziteta.

„Međutim, ovu prirodnu raznovrsnost tek svojim malim delom obuhvataju Emerald područja, koja su od velike važnosti za zaštitu i očuvanje divljih biljnih i životinjskih vrsta i njihovih staništa. Nova Emerald područja nisu predložena od 2011. godine, zato ishode seminara smatramo dragocenim i dobrom osnovom za predloge novih područja, sa posebnim akcentom na rečne slivove prekograničnih vodotokova“, navodi se u saopštenju.